OŚWIADCZENIE
Rady Miejskiej w Chrzanowie
z dnia 27 listopada 2007 roku

w sprawie ustanowienia św. Mikołaja Patronem Miasta Chrzanowa

Odpowiadając na wniosek Burmistrza Miasta Chrzanowa, uwzględniając pozytywną opinię Chrzanowskiej Rady Kultury oraz po konsultacji z duchowieństwem chrzanowskim

Rada Miejska w Chrzanowie
wyraża wolę ustanowienia św. Mikołaja Patronem Miasta Chrzanowa
oraz wolę ustanowienia dnia 6 grudnia Świętem Patrona Miasta Chrzanowa

 Rada Miejska w Chrzanowie
upoważnia Burmistrza Miasta Chrzanowa oraz Przewodniczącego Rady Miejskiej w Chrzanowie do wystąpienia do Kurii Metropolitalnej Archidiecezji Krakowskiej
Jego Eminencji Księdza Kardynała Stanisława Dziwisza
z wnioskiem o ustanowienie św. Mikołaja Patronem Miasta Chrzanowa

Uzasadnienie

Mikołaj to imię wywodzące się z języka greckiego Nikolaos (nike – zwycięstwo, laos – lud czyli zwycięski lud), poprzez łacinę Nikolaus trafił do języka polskiego jako Mikołaj. W naszym kraju imię to występowało w wielu odmianach już od czasów średniowiecza i było bardzo popularne, podobnie jak w krajach Europy Zachodniej i na Rusi.

Mikołaj urodził się w nadmorskim mieście Patras w Grecji ok. 270 r. Był jedynym dzieckiem - Teofana i Nonny wyproszonym długimi i cierpliwymi modlitwami rodziców. Pochodził z rodziny pobożnej i bogatej. Od młodości wyróżniał się nie tylko pobożnością, ale także odznaczał wrażliwością na ludzką biedę i nieszczęście bliźnich. Po wczesnej utracie rodziców, swoim znacznym majątkiem, chętnie dzielił się z potrzebującymi. Swoją pomoc ofiarował dyskretnie lub anonimowo. Odbył pielgrzymkę do Ziemi Świętej, a po powrocie wstąpił do klasztoru w Patarze. Na początku IV wieku został wybrany na biskupa miasta Miry w Licji (obecnie Demre w Turcji), gdzie podbił sobie serca wiernych nie tylko gorliwością pasterską, ale także troskliwością o ich potrzeby materialne. Postać Świętego, mimo braku źródłowych wiadomości o jego życiu, jest jedną z najbardziej barwnych w hagiografii. Do popularności Mikołaja przyczyniły się legendy i opowieści o jego życiu i dokonanych cudach. Tak np. ułatwił zamążpójście trzem córkom zubożałego szlachcica, o czym wspomina Dante w swoim eposie, podrzucając im skrycie pieniądze. Innym razem kiedy cesarz Konstantyn I Wielki skazał trzech młodzieńców z Miry na karę śmierci za jakieś wykroczenie, nieproporcjonalne do aż tak surowego wyroku, św. Mikołaj udał się osobiście do Konstantynopola, by uprosić dla swoich wiernych ułaskawienie.

W czasie prześladowania chrześcijan za cesarza Dioklecjana, kiedy to za wyznawanie chrześcijaństwa groziła śmierć męczeńska, biskup Miry został schwytany i uwięziony. Po latach więzienia wyszedł na wolność w 313 roku, po ogłoszeniu przez cesarza Konstantyna edyktu mediolańskiego, zrównującego w prawach chrześcijan z wyznawcami innych religii. Mikołaj powrócił do Miry. Występował też przeciw herezji Ariusza, a w 325 roku wziął udział w soborze w Nicei.

Żył ponad 70 lat, zmarł zapewne między 345 a 352 rokiem. Badania naukowe, jakie przeprowadzono w 1957 roku wykazały, że w chwili śmierci miał 72-80 lat. Był niskiego wzrostu (167 cm) i silnej budowy ciała. W badaniach wziął udział delegat papieski i wielu biskupów. Tradycja dokładnie jednak utrwaliła dzień i miesiąc jego śmierci – 6 grudnia. Został pochowany w Mirze. Po śmierci św. Mikołaja jego kult szybko i spontanicznie zaczął się rozpowszechniać w całym chrześcijańskim świecie. Już w VI stuleciu odnajdujemy ślady silnego kultu w Mirze i Konstantynopolu, kiedy to cesarz Justynian wystawił świętemu w Konstantynopolu jedną z najwspanialszych bazylik. Cesarz Bazyli Macedończyk, wystawił w swoim pałacu cesarskim kaplicę ku czci Świętego. W Rzymie św. Mikołaj miał dwie świątynie, wystawione już w wieku IX. Papież św. Mikołaj I Wielki (858-867) ufundował ku chwale swojego patrona na Lateranie osobną kaplicę. Z czasem liczba kościołów Św. Mikołaja w Rzymie doszła do kilkunastu.

Gdy w 1087 roku, tureccy muzułmanie zagrozili chrześcijańskiej Mirze, 9 maja 1087 roku, włoscy kupcy i żeglarze chcąc uratować relikwie przed muzułmanami, wykradli je i przewieźli do Bari we Włoszech nad Adriatykiem. Znane są nawet imiona dwóch kapłanów, którzy w tym wydarzeniu uczestniczyli: Lupus i Grinoaldus. W Bari przy bazylice Św. Mikołaja istnieje dokument z wieku XII, opisujący dokładnie dzieje sprowadzenia relikwii Świętego do tego 400 000 obecnie miasta.

Relikwie św. Mikołaja od roku 1087 do dziś znajdują się w najbardziej znanym sanktuarium jego imienia w Bari. U grobu św. Mikołaja, odbył się w 1098 roku synod z udziałem papieża Urbana II, na którym szukano dróg zniesienia bolesnego podziału w Kościele powszechnym. Do dziś wielu ludzi modli się u grobu św. Mikołaja o jedność chrześcijan.

W ten sposób kult świętego stał się jeszcze bardziej popularny, a sanktuarium w Bari stało się jednym z centrów pielgrzymek średniowiecznej Europy. Obecna bazylika Św. Mikołaja pochodzi z wieku XII. W roku 1197 odbyła się jej konsekracja, w której uczestniczył kanclerz cesarza Henryka VI i bardzo wielu biskupów. Krypta tejże bazyliki pochodzi z roku 1089. Jest ona trzynawowa i kryje w sobie grób świętego z jego obrazem, który jest uważany za łaskami słynący. U grobu św. Mikołaja dokonywały się liczne cuda.

Z Włoch kult Świętego Mikołaja rozprzestrzenił się na pozostałe kraje europejskie; w tym do Niemiec (pod koniec X stulecia) skąd popularność świętego dotarła z osadnikami niemieckimi do Polski na Dolny Śląsk, którzy przybyli tutaj w XIII wieku. Drugim kierunkiem rozprzestrzeniania się kultu św. Mikołaja było Bizancjum i Ruś, objęło to także wschodnie tereny Polski. Po schizmie kult św. Mikołaja objął całą Ruś, skąd słano poselstwa do grobu biskupa w Bari. Św. Mikołaj wrósł na wschodzie głęboko w obyczaj ludowy, kulturę, sztukę, język; był malowany na licznych ikonach i stał się w końcu patronem całej Rusi. Do dziś św. Mikołaj Cudotwórca, jak go tam nazywają, jest jednym z najważniejszych świętych prawosławia.

W kościele łacińskim jest jednym z Czternastu Świętych Wspomożycieli, przyzywanych w szczególnie trudnych sytuacjach. W ikonografii św. Mikołaj przedstawiany jest w stroju biskupa rytu łacińskiego lub greckiego. Jego atrybutami są m. in.: anioł, anioł z mitrą, chleb, troje dzieci lub młodzieńców w cebrzyku, trzy jabłka, trzy złote kule na księdze lub w dłoni (posag, jaki według legendy podarował biednym pannom), pastorał, księga, kotwica, sakiewka z pieniędzmi, trzy sakiewki, okręt, worek prezentów.

W XIII wieku pojawił się zwyczaj rozdawania w szkołach pod patronatem św. Mikołaja stypendiów i zapomóg. Przekształciło się to później w zwyczaj ofiarowania prezentów, zwłaszcza dzieciom i trwa do dziś. Św. Mikołaj jest patronem Grecji, Rusi, Antwerpii, Berlina, Miry, Moskwy, Nowogrodu; bednarzy, cukierników, dzieci, flisaków, górników, jeńców, kupców, marynarzy, młynarzy, notariuszy, panien, piekarzy, pielgrzymów, piwowarów, podróżnych, rybaków, sędziów, studentów, więźniów, żeglarzy.

W Polsce od czasów średniowiecza biskup Miry doznaje nieprzerwanej czci. Jeszcze dzisiaj pod jego wezwaniem jest 327 kościołów w naszej Ojczyźnie. Miał również św. Mikołaj z Miry swoje sanktuaria w Polsce. Do głośniejszych należało na Pomorzu w okolicy Koszalina (do wieku XVI). Słynne jest jego sanktuarium w Pierścu koło Skoczowa na Śląsku Cieszyńskim, gdzie pierwszą kaplicę poświęconą św. Mikołajowi wystawiono w XV wieku. W miejscowym kościele znajduje się cudowna figura, a od czterdziestu lat także, sprowadzone przez kard. Bolesława Kominka, relikwie św. Mikołaja.