Sezon jesień-zima to dla wielu z nas coroczna chandra. Dla niektórych – epizody depresyjne i zaburzenia zdrowia psychicznego. Taki zespół zaburzeń po raz pierwszy został opisany w latach 80-tych XX wieku. Nazwano go chorobą afektywną sezonową.

Choroba afektywna sezonowa (ang. seasonal affective disorder, w skrócie SAD) to rodzaj depresji, który występuje najczęściej jesienią i zimą (aż 90% przypadków!), rzadziej latem oraz wiosną. To poważna jednostka chorobowa, która powinna być leczona z pomocą specjalistów.

Blue Monday – pseudonaukowy twór

No właśnie. Wspomniany SAD jest chorobą. Chwytliwy „Blue Monday” to wymysł niemający wiele wspólnego z psychologią czy medycyną. Trzeci poniedziałek stycznia każdego roku, zwany „Najbardziej Depresyjnym Dniem” ma symbolizować kulminację obniżonego nastroju w okresie jesienno-zimowym. Ten symboliczny dzień „wyliczył” brytyjski psycholog Cliff Arnall w 2005 roku.

Autor wyznaczył datę Blue Monday na życzenie biura turystycznego Sky Travel, które szukało chwytliwego sloganu marketingowego. Wzór matematyczny, jaki wymyślił Brytyjczyk, uwzględniał absurdalne czynniki: meteorologiczne, psychologiczne i ekonomiczne.

W efekcie wzór na Blue Monday nie ma żadnego matematycznego sensu: jednostki są wzajemnie niezgodne, niemierzalne, zmienne, albo zwyczajnie nie istnieją. Środowisko naukowe zdecydowanie odrzuciło koncepcję Blue Monday, nazywając ją farsą i nonsensem. 

Sam autor wzoru kilka lat temu przyznał, że żałuje popularyzacji koncepcji „niebieskiego poniedziałku”:

(...) wypuszczenie tego w świat nie było zbyt pomocne. Twierdzenie, że to najbardziej depresyjny dzień w roku, to niemal samospełniająca się przepowiednia – powiedział Cliff Arnall w rozmowie z brytyjskim The Telegraph.

Blue Monday to termin, który nie ma żadnego naukowego potwierdzenia. Możemy jednak wykorzystać medialny szum tego dnia i sprawić, że będzie to pretekst do rozmowy o osobach, które doświadczają nie tylko Blue Monday, ale też Blue Week, Month, a nawet Year, cierpiąc na poważne zaburzenia depresyjne i lęki.

Zespół Natu.Care wraz z psychologiem i lekarzem specjalizującym się w psychiatrii przygotował przewodnik o tym, jak można pomóc sobie i bliskim w okresie obniżonego nastroju. To drobne zmiany w życiu, które każdy z nas może wprowadzić w każdej chwili. 

Sprawdzone 12 sposobów na poprawę obniżonego nastroju

Zacznij od dziś! Jak wpłynąć na poprawę swojego zdrowia psychicznego?

1. Znajdź czas tylko dla siebie
2. Zadbaj o sen
3. Spróbuj technik relaksacyjnych
4. Bądź aktywny fizycznie
5. Posmakuj diety na lepszy nastrój
6. Spróbuj ograniczyć używki
7. Wsłuchaj się w potrzeby organizmu – rozważ suplementację
8. Rozpoznawaj, nazywaj i akceptuj emocje
9. Zrób dla kogoś coś miłego
10. Ogranicz media społecznościowe i natłok informacji
11. Okazuj wdzięczność
12. Spędzaj czas z bliskimi

Jak zadbać o kogoś, kto ma obniżony nastrój?

Wiesz już jak się sobą zaopiekować – te skuteczne i udowodnione naukowo wskazówki możesz wprowadzić w życie jeszcze dziś. A co zrobić, gdy dostrzegamy przygnębienie u kogoś innego? 

Chcesz pomóc, ale nie wiesz jak. Nie chcesz zaszkodzić, albo wykazać się brakiem empatii i wrażliwości. Nie martw się. Nie musisz być terapeutą, by okazać komuś wsparcie w trudniejszych chwilach.

Kluczem są trzy zasady:

1. Nie oceniaj. Każdy przeżywa cierpienie na swój sposób, nawet taki, który może być dla nas niezrozumiały. Pozwalaj innym doświadczać emocji po swojemu.
2. Wysłuchaj. Niektórym może pomóc rozmowa i wyrzucenie z siebie problemów. Ważne, by pozwolić komuś opowiedzieć ich historię, bez przerywania, oceniania, komentowania czy dawania porad – szczególnie gdy ta osoba o nie nie prosi. Gdy ktoś ma trudności z formułowaniem myśli, możesz zadawać proste pytania pomocnicze.
3. Podkreśl swoją obecność. Niektóre osoby mają trudności z proszeniem o wsparcie, więc zapewnienie, że jesteśmy obok i pomożemy, jest budujące dla osoby, która cierpi.

Więcej szczegółowych wskazówek i dokładne opracowanie merytoryczne znajdziesz w artykule Jak dbać o zdrowie psychiczne w okresie obniżonego nastroju.